Aanhoudende schouderpijn: tijd voor verandering

Schouderpijn is een veelvoorkomende klacht in de fysiotherapiepraktijk. Toch blijkt uit onderzoek dat in 40% van de gevallen de klachten een jaar later nog steeds aanwezig zijn (Hodgetts & Walker, 2021). Ik denk dat ik daaruit kan concluderen dat herstellen van schouderpijn vaak uitdagend is voor de patiënt én voor de therapeut.

Ondanks onze goede bedoelingen en kennis schieten we dus vaak tekort in het effectief begeleiden van deze mensen. Hoe komt dat?
En belangrijker nog: wat kunnen we anders doen?

De grenzen van het biomedische model

Schouderexperts als Jeremy Lewis vertellen ons: ons vak zit gevangen in een te smalle kijk. We richten ons vaak primair op structuur: de pees, de slijmbeurs, het acromion. We geven diagnosecodes, interpreteren echo’s of MRI’s, en stellen vervolgens behandelplannen op gebaseerd op weefselschade of biomechanische afwijkingen.
Maar hoewel het belangrijk is kennis te hebben van anatomie en biomechanica, is het niet voldoende. De werkelijkheid van aanhoudende, persisterende of chronische schouderpijn is complexer.

We weten inmiddels dat structurele afwijkingen op beeldvorming slechts matig correleren met pijnklachten. Patiënten met forse degeneratieve afwijkingen kunnen klachtenvrij zijn, terwijl mensen met minimale bevindingen ernstig beperkt kunnen zijn. Waarom blijven we dan zo sterk leunen op een model dat al decennia niet toereikend blijkt?

Het biopsychosociale perspectief: kijken naar het geheel

Het BPS model erkent dat pijn niet alleen biologisch bepaald is, maar ook beïnvloed wordt door psychologische factoren (zoals angst, catastroferen of overtuigingen over weefselschade) en sociale factoren (zoals werkdruk, rolverdeling thuis of steun uit de omgeving). Chronische schouderpijn ontstaat en blijft vaak bestaan in een web van interacties tussen deze factoren.

Als we bijvoorbeeld een patiënt behandelen die gelooft dat zijn schouder “kapot” is, en zich daardoor nauwelijks nog durft te bewegen, dan zal een subacromiaal injectie of een passieve mobilisatie weinig duurzaam effect hebben. We moeten het gesprek aangaan over die overtuiging. Niet om psycholoog te worden, maar om gedrag te begrijpen en samen een route naar herstel te creëren (Caneiro et al., 2022).

It’s time for us to evolve again – Jeremy Lewis

Individueel verklaringsmodel en shared decision-making

Een cruciale stap hierin is het samen opstellen van een individueel verklaringsmodel. Wat denkt de patiënt dat er aan de hand is? Wat zijn zijn zorgen? Wat heeft hij al geprobeerd? Wat lukt nog wel, en wat niet meer? Pas als we dit in kaart brengen, kunnen we samen betekenis geven aan de pijn. Dat vraagt om nieuwsgierigheid, oprechte betrokkenheid en communicatieve vaardigheden zoals motiverende gespreksvoering.

Door het verhaal van de patiënt te valideren en samen te vatten, ontstaat ruimte voor nieuwe inzichten. Pas dan kan patiënteducatie écht landen. Niet vanuit “ik leg het uit en u luistert”, maar vanuit dialoog en co-creatie (Lewis et al., 2021). Een helder begrip van alle relevante factoren en de relaties tussen deze factoren maakt dat een aanpak ook de kern van het probleem kan raken.

Cognitive Functional Therapy: ook voor de schouder?

In de fysiotherapeutische aanpak van lage rugpijn is Cognitive Functional Therapy (CFT) een baanbrekende benadering gebleken, waarbij gedrag, bewegen, en overtuigingen samen worden aangepakt in een gepersonaliseerd traject (Caneiro et al., 2022). Waarom zouden we deze benadering niet ook toepassen bij aanhoudende schouderpijn?

CFT is géén psychotherapie. We gaan niet “op de stoel van de psycholoog” zitten. We blijven fysiotherapeut, met onze focus op bewegen, oefenen, begeleiden van herstel en gedragsverandering. Maar we doen dat niet blind, niet standaard. We doen het samen, afgestemd op wat deze specifieke persoon nodig heeft om weer vertrouwen te krijgen in zijn of haar schouder.

Patiënten betrekken: méér dan informeren

Een ander aspect waarin we kunnen verbeteren, is het daadwerkelijk betrekken van patiënten bij hun behandeling. Te vaak wordt educatie nog eenrichtingsverkeer: “Ik vertel u wat het is en wat u moet doen.” Maar effectieve gedragsverandering vraagt om partnerschap, niet alleen om informatie.

Lewis et al. (2021) benadrukken dat het tijd is voor een nieuwe fase in onze professie, waarin gedragsverandering een centrale plek krijgt. Niet als trucje, maar als basis van herstel. Dat begint met luisteren, aansluiten bij waarden, en kleine, haalbare stappen maken in het dagelijks leven van de patiënt.

Wat kunnen we wél doen?

De oplossing ligt niet in nóg meer specifieke oefeningen, of nóg preciezere diagnoses. Die kennis blijft belangrijk, maar moet ingebed worden in een bredere benadering. Dit vraagt iets van ons als therapeuten: reflectie, scholing, en soms het durven loslaten van oude zekerheden.

Bij Viaperspectief bieden we verdieping op dit gebied. Onze cursus over aanhoudende schouderpijn richt zich expliciet op deze brede benadering. Ook de cursussen over CFT, motiverende gespreksvoering en psychologisch geïnformeerde fysiotherapie helpen therapeuten om patiënten met aanhoudende pijn beter te begrijpen en begeleiden.

Tot slot

Als we willen dat meer dan 60% van onze patiënten na een jaar écht hersteld is, dan moeten we veranderen. Dat is geen zwakte, dat is professionaliteit.
Zoals Lewis et al. recent schreven: “It’s time for us to evolve again.”
Laten we die stap samen zetten.

Referenties

• Caneiro, J. P., Smith, A., Bunzli, S., Linton, S., Moseley, G. L., & O’Sullivan, P. (2022). From fear to safety: a roadmap to recovery from musculoskeletal pain. Physical Therapy, 102(2), pzab271.
• Hodgetts, C., & Walker, B. (2021). Epidemiology, common diagnoses, treatments and prognosis of shoulder pain: A narrative review. International Journal of Osteopathic Medicine, 42, 11–19.
• Lewis, J., Ridehalgh, C., Moore, A., & Hall, K. (2021). This is the day your life must surely change: Prioritising behavioural change in musculoskeletal practice. Physiotherapy, 112, 158–162.
• Lewis, J., Mintken, P. E., & McDevitt, A. W. (2025, April 25). Treating musculoskeletal conditions with a bit of exercise and manual therapy: are you kidding me? It’s time for us to evolve again. Journal of Manual & Manipulative Therapy.