Pijn en motivatie in gespreksvoering

Het motiveren van patiënten met pijn is een complexe competentie.
Menig therapeut ‘worstelt’ en discussieert wat af met zijn patiënten tijdens de behandeling om hem of haar gemotiveerd te krijgen.
Een hele klus!

Opvallend is dat in publicaties over motiverende gespreksvoering niet vaak gesproken/geschreven wordt over de relatie tussen pijn en motivatie.

Mogelijk helpt het artikel ‘Patiënten met aspecifieke pijn beter helpen’ je een stukje verder in het begrijpen van de relatie tussen pijn en motivatie en in het effectiever hiermee omgaan. Het is eerder gepubliceerd in Physios, 2018. Download het via de button hiernaast.

Hieronder enkele fragmenten uit het artikel.

Samenvatting Pijn en motivatie

Het beïnvloeden van de motivatie van de patiënt met musculoskeletale pijn is een uitdagend proces.

Om de relatie tussen pijn en motivatie te begrijpen zijn verschillende concepten en modellen uit de (gezondheids)psychologie van dienst: het ‘stages of change’-model en ambivalentie, het ‘common sense’- model, zelfeffectiviteit, conditionering en de ‘self determination theory’.

pijn en motivatie in gesprekken

Het beïnvloeden van de pijn en de motivatie van de patiënt, onder meer door middel van gespreksvoering, is als het ontrafelen van een ingewikkelde knoop.
De fysiotherapeut begint samen met de patiënt zijn gezondheidsprobleem en zijn gedachten en gevoelens in relatie tot zijn motivatie tot bewegen te exploreren.
Vervolgens reikt hij de patiënt een begrijpelijk en individueel verklaringsmodel aan, laat deze uitleg ervaren en komt ten slotte met de patiënt tot een plan van aanpak.

De gespreksstijl wordt hierbij telkens vormgegeven op basis van de drie elementen van de self determination theory: autonomie, competentie en verbondenheid.

Het concept Pijn

Alhoewel alweer jaren geleden gepublicerd, is het concept van pijn van Moseley modern te noemen. Hij beschreef zijn visie op pijn in vier uitgangspunten, namelijk:

  • pijn verschaft onvoldoende inzicht in de toestand van het weefsel;
  • pijn wordt gemoduleerd door veel factoren: somatische, psychologische en sociale;
  • de relatie tussen pijn en de toestand van de weefsels wordt minder voorspelbaar als pijn voortbestaat;
  • pijn is te conceptualiseren als een bewustzijn(servaring) dat gecorreleerd is aan de impliciete perceptie dat weefsel in gevaar is.

De beleving pijn ontstaat dus als de persoon denkt, voelt en ervaart dat het bewuste lichaamsdeel in gevaar is, bedreigd wordt. De implicaties hiervan zijn enorm!

Motivatie

Motivatie is een complex begrip en zeker niet in één alinea te beschrijven. Om toch te komen tot een handzaam werkconcept is het model van Ryan en Deci zeer bruikbaar.

Het model beschrijft drie vormen van motivatie: amotivatie, gecontroleerde motivatie en autonome motivatie.

Ambivalentie en het stages of change-model

Ambivalentie beschrijft de situatie waarin een persoon twijfelt tussen de huidige situatie en een nieuwe situatie. Tussen aan de ene kant wel willen maar aan de andere kant (nog) niet doen, tussen de voordelen van de verandering ambiëren maar de nadelen nog te sterk zien of ervaren om in actie te komen.

Het ‘common sense’-model of ‘self-regulation model of health and illness’

Dit model is in Nederland vooral bekend geworden vanwege de zogenaamde ziektepercepties die deel uitmaken van het model.
Deze ziektepercepties, de persoonlijke gedachten van de patiënt over zijn gezondheidsprobleem, worden meestal weergegeven als een vijftal vragen:

  • Wat heb ik?
  • Wat is de oorzaak?
  • Hoe lang gaat het duren?
  • Wat zijn de consequenties?
  • Hoe kan ik het onder controle krijgen?

Pijn beter begrijpen en beïnvloeden

Om de pijn van de patiënt te begrijpen, pijn die bij veel musculoskeletale klachten wordt bepaald door de perceptie van ‘dreiging’ bij de patiënt, is het noodzakelijk de ziektepercepties van de patiënt te kennen (overeenkomstig het common sense-model).
Ook is het belangrijk om te beseffen dat gevoelens en attitudes deel uitmaken van deze percepties (gelaagdheid in autonome motivatie). Deze percepties zijn bepalend voor het gedrag van de patiënt en als deze percepties gezond gedrag niet ondersteunen, zal de patiënt vrijwel zeker niet herstellen.
Negatieve percepties over de beïnvloedbaarheid en de herstelmogelijkheden leiden veelal tot negatieve zelfspraak en verminderen de zelfeffectiviteit. Diepgaand luisteren en reflecteren van wat de patiënt zegt en, misschien wel belangrijker nog, lijkt te bedoelen, kan hierbij behulpzaam zijn.

Reacties zijn gesloten.